Jak możesz chronić kuliki będąc rolnikiem

Omijając gniazdo na łące

Jeżeli znalazłeś na swojej łące gniazdo kulika, rycyka lub czajki zaznacz jego położenia za pomocą niewysokiego, cienkiego patyka. Patyk musi być cienki, w przeciwnym razie może być wykorzystywany przez ptaki krukowate jako czatownia. Wbij go w pobliżu gniazda (2-3 m od niego), tak by był widoczny w czasie prowadzenia zabiegów agrotechnicznych na łące. Dzięki oznakowaniu będziesz mógł ominąć gniazdo i tym samym uratować lęgi ptaków. Pamiętaj, że im większy fragment nieskoszonej roślinności zostawisz wokół gniazda tym mniejsze ryzyko, że zniszczy je jakiś drapieżnik.

Opoźniając koszenie łąki

Pierwsze pisklęta kulików wykluwają się już w połowie maja, ale ma to miejsce zazwyczaj pod koniec maja. W tym samym czasie wielu rolników zaczyna sianokosy. Jeżeli znalazłeś na łące gniazdo kulika, czajki lub rycyka lub wiesz, że te ptaki na niej występują przesuń termin koszenia na późniejszy. Czasami kilka dodatkowych dni znacząco zwiększy szanse przeżycia pisklętom.

Kosząc łąkę od środka do zewnątrz.

Taka technika koszenia zmniejsza ryzyko nieumyślnego zabicia piskląt podczas koszenia łąki. Pisklęta uciekają w kierunku nieskoszonych fragmentów roślinności przemieszczają się stopniowo na zewnątrz działki w bezpieczne miejsce, gdzie mogą schować się w rowie lub krzewach.

Zachowując siedliska lęgowe i żerowiska

Kulik wielki często żerują na płytkich rozlewiskach, które powstają na łąkach po roztopach wiosennych. Zachowując naturalne ukształtowanie terenu w dolinach rzecznych, wszelkie nierówności na łąkach i pastwiskach chronisz nie tylko żerowiska ptaków siewkowych, ale także bociana białego oraz miejsca rozrodu płazów.

Kontaktując się ze specjalistą ornitologiem

Wszystkie powyższe metody ochrony warto skonsultować ze specjalistą i prowadzić pod nadzorem ornitologa, tylko wówczas będziemy mieli pewność, że legi z dużym prawdopodobieństwem zakończą się sukcesem. Jeżeli wiesz lub podejrzewasz, że na twojej łące mogą gnieździć się kuliki lub inne również rzadkie ptaki siewkowate (np. rycyk), prosimy skontaktuj się z nami lub innym ornitologiem. Wspólnie zastanowimy się jak uratować lęgi tych rzadkich ptaków, tak aby ich ochrona nie była dla ciebie uciążliwa. Pamiętaj, że kulik, rycyk lub czajka to dla rolników pożądani goście! Ich obecność na łąkach lub pastwiskach kwalifikuje trwałe użytki zielone do dopłat rolnośrodowiskowych. Więcej na ten temat dowiesz się w twoim Ośrodku Doradztwa Rolniczego lub Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Unijne wymogi

Pamiętajmy, że ochrona dzikiego ptactwa, w tym jego lęgów to poza przepisami polskiego prawa (ochrona gatunkowa) również jeden z bardzo ważnych wymogów tzw. Zasady Wzajemnej Zgodności (cross-compliance), która obowiązuje wszystkich rolników korzystających z dopłat unijnych. Przestrzeganie tych wymogów kontroluje Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Kulik wielki gatunkiem parasolowym

Chroniąc kulika wielkiego chronimy cały zespół gatunków zwierząt i roślin, występujących na podmokłych łąkach. Na czynnej ochronie kulika skorzystają na pewno inne gatunki ptaków siewkowatych – rycyk, krwawodziób, czajka, bekas kszyk. Opóźnienie koszenia będzie też istotne dla zachowania wielu gatunków owadów (np. motyli) i płazów zamieszkujących podmokłe łąki.

Interwencje rolno-środowiskowo-klimatyczne

Program rolnośrodowiskowy-klimatyczny to jeden ze schematów pomocowych, zawartych w Planie Startegicznym Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, który polega na realizacji określonych działań w ramach interwencji rolno-środowisko-klimatycznych. Działania te zmierzają do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich oraz do zachowania różnorodności biologicznej na terenach rolniczych. Plan obejmuje różne działania tzw. interwencje rolno-środowiskowo-klimatyczne. W ramach każdej interwencji wyróżniono warianty, które zawierają zestawy zadań, wykraczających poza obowiązujące podstawowe wymagania i które nie pokrywają się z innymi instrumentami Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej.

Warianty "ptasie" programu rolno-środowiskowo-klimatycznego

Wymogi zawarte w ramach tzw. „wariantów ptasich” mają na celu dostosowanie użytkowania do wymogów wybranych gatunków ptaków gniazdujących na łąkach i pastwiskach. Wariant może być wdrażany na gruntach użytkowanych jako trwałe łąki lub pastwiska. Warunkiem zaklasyfikowania użytków rolnych do płatności rolnośrodowiskowych jest stwierdzenie przez eksperta ornitologa lub wskazanie w Planie Ochrony lub Planie Zadań Ochronnych (PZO) sporządzonych dla obszarów Natura 2000 siedlisk przynajmniej jednego gatunku ptaków siewkowych objętego wsparciem tj. dubelta, kulika wielkiego, rycyka, krwawodzioba kszyka lub czajki.

Płatność przyznawana jest do trwałych użytków zielonych (TUZ) na obszarach Natura 2000 lub poza nimi na których występują siedliska lęgowe wymienionych wyżej rzadkich gatunków ptaków siewkowych. Płatność przyznawana jest rolnikowi lub zarządcy terenu, jeżeli posiada gospodarstwo rolne położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1ha. Płatności w ramach działania są przyznawane corocznie, przez okres 5-letniego zobowiązania.

Wymogi jakie muszą zostać spełnione w ramach pakietu:

- obowiązek posiadania planu działalności rolno-środowiskowej

- obowiązek posiadania dokumentacji przyrodniczej wykonanej przez eksperta przyrodniczego

- obowiązek zachowania wszystkich trwałych użytków zielonych i elementów krajobrazu nieużytkowanych rolniczo stanowiących ostoje dzikiej przyrody.

 Częstotliwość koszenia:

Warinat 1.7. lub 2.7 (rycyk, kszyk, krwawodziób, czajka) - Użytkowanie kośne, użytkowanie kośno-pastwiskowe, użytkowanie pastwiskowe albo użytkowanie naprzemienne). W przypadku uzytkowania kośnego dwa pokosy w ciągu roku – pierwszy pokos w terminie od dnia 15 czerwca do dnia 10 lipca, drugi pokos w terminie od dnia 15 sierpnia do dnia 31 października. W uzasadnionych przypadkach określonych przez eksperta przyrodniczego dopuszcza się jeden pokos w roku w terminie od dnia 15 czerwca do dnia 31 października – w przypadku siedlisk o podłożu torfowym,

Warinat 1.8. lub 2.8 (dubelt, kulik wielki)  -  Użytkowanie kośne, użytkowanie kośno-pastwiskowe, użytkowanie pastwiskowe albo użytkowanie naprzemienne. Przy użytkowaniu kośnym: dwa pokosy:

- w przypadku ostoi kulika wielkiego – pierwszy pokos po dniu 30 czerwca do dnia 31 lipca oraz drugi pokos od dnia 15 sierpnia do dnia 31 października,

- w przypadku ostoi dubelta – pierwszy pokos od dnia 10 lipca do dnia 31 lipca oraz drugi pokos od dnia 15 sierpnia do dnia 31 października,

Dopuszcza się stosowanie jednego pokosu w roku w terminie od dnia 30 czerwca do dnia 31 października – w przypadku ostoi kulika wielkiego, albo od dnia 10 lipca do dnia 31 października – w przypadku ostoi dubelta, w przypadku siedlisk o podłożu torfowym, jeżeli ekspert przyrodniczy dopuści i uzasadni taką możliwość,

Wysokość płatności:

Wariant 1.7. (na obszarach Natura 2000) lub 2.7. (poza obszarami Natura 2000) Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziob i czajka) – 1055 zł/ha

Wariant 1.8 (na obszarach Natura 2000) lub 2.8.. (poza obszarami Natura 2000) Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego – 1347 zł/ha

Jeżeli jesteś zainteresowany realizacją wariantów ptasich programu rolno-środowiskowo-klimatycznego, skontaktuj się z doradcą rolnośrodowiskowym w Ośrodku Doradztwa Rolniczego lub ekspertem ornitologiem!