Opis gatunku

Wygląd

Kulik wielki Numenius arquata należy do rodziny bekasowatych, której jest jednym z największych przedstawicieli (największym w Europie). Osiąga 50-65 cm długości ciała, w tym dziób od 10 do 16 cm, rozpiętość skrzydeł 95-100 cm. Jest to szarobrązowy ptak z charakterystycznym łukowato wygiętym dziobem. Wierzch ciała jest pstrokaty, w brązowe i jasne plamy, spód jaśniejszy, częściowo pokryty ciemniejszymi plamami. W locie widoczne jest wyraźnie białe upierzenie kupra oraz szarobrunatny prążkowany ogon. Pod względem upierzenia samica nie różni się od samca, jest od niego jednak większa i ma dłuższy dziób.

Głos 

Kulik odzywa się bardzo charakterystycznym głosem, łatwym do rozpoznania. 

Biologia

Ptaki powracają z zimowisk w grupach, w marcu lub kwietniu. Wówczas łączą się w pary i zajmują terytoria lęgowe. Toki odbywają się w powietrzu i na ziemi, ptaki wykonują w ich czasie charakterystyczne loty. Kulik wielki gnieździ się często w niewielkich skupieniach po kilka par, często w sąsiedztwie czajek, rycyków , krwawodziobów i kszyków.

Gniazdo to płytki dołek wygrzebany w darni. Samica w okresie od połowy kwietnia do początku maja, składa 4 jaja, które dzięki maskującemu ubarwieniu, są słabo widoczne i na zmianę z samcem wysiaduje je przez około 26 dni.

Pisklęta są zagniazdownikami, co oznacza, że od razu po wykluciu są w stanie podążać za rodzicami. W pierwszych dniach są przez nich ogrzewane, ale niedługo potem są w stanie same sobie radzić. Jednak na tym etapie życia czyha na nie wiele niebezpieczeństw.

Pokarm

Kulik wielki odżywia się przede wszystkim bezkręgowcami: dżdżownicami, owadami, pająkami, ale może także polować na drobne kręgowce i podjadać owoce i nasiona. Długim dziobem może zbierać ofiary z powierzchni roślin, ale także wyszukiwać je w ziemi, czy wyciągać spod wody.

Występowanie

Zamieszkuje w zależności od podgatunku Europę od Wysp Brytyjskich po Ural i Wołgę. Zimuje od Islandi przez Wyspy Brytyjskie, Europę Zachodnią po basen Morza Śródziemnego, Maghreb, Bliski Wschód i zachodnią część Indii.

Liczebność i rozmieszczenie

Sumaryczna liczebność kulika wielkiego w zinwentaryzowanych w 2014 r. kluczowych ostojach gatunku w Polsce wyniosła około 150-250 par lęgowych. Najliczniejsza populacja lęgowa kulika wielkiego występuje w Ostoi Biebrzańskiej (70-100 par w 2013 roku i 30-65 par w 2014 roku), choć jej faktyczna liczebność jest trudna do ustalenia ze względu na mało precyzyjne estymatory z modelowania. Na środkowym i północnym Mazowszu funkcjonuje kilka mniejszych populacji, których średnia liczebność waha się od 10 do 30 par (głównie Bagno Pulwy, Dolina Omulwi i Płodownicy, Dolina Dolnego Bugu oraz Dolina Wkry i Mławki). Te dwa skupiska populacji kulika wielkiego (Ostoja Biebrzańska oraz cztery ostoje mazowieckie) utrzymują zdecydowaną większość krajowej populacji gatunku. Stanowiska w zachodniej Polsce i na Lubelszczyźnie są zasiedlane przez mniej liczne subpopulacje lub wręcz pojedyncze osobniki.

Migracja

Gatunek wędrowny. Na lęgowiska przylatuje w III-V. Migracja jesienna jest bardzo rozciągnięta (VII-XII).  

Status prawny

Kulik wielki jest gatunkiem chronionym, narażonym na wyginięcie i wymienionym w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (kategoria VU – narażone na wyginięcie). W 2008 roku IUCN podniósł jego status ochronny do bliskiego zagrożeniu (NT - Near Threatened) w skali globalnej (BirdLife 2012). Kulik wielki został przez BirdLife Int. (BirdLife 2004a) uznany za gatunek o niekorzystnym statusie ochronnym (SPEC-2). Gatunek jest wymieniony w załączniku II dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. (Dyrektywa Ptasia). Kulik wielki objęto ochroną także na mocy Konwencji Bońskiej (załącznik II) i Konwencji Berneńskiej (załącznik III).